Tirilye'nin mevcut hali Tirilyeliler için dert

Bursalıların ve şehir dışından gelenlerin günübirlik ziyaret ettikleri Tirilye'nin bugünkü bakımsızlığından Tirilyeliler de şikayetçi. Eski Rum yerleşkesi olan Tirilye'yi terk eden Rumlardan sonra kalan tarihi yapılar, kendi kaderine terk edildi.

Bursa'nın turistik mekanlarından olan Mudanya'nın Tirilye Mahallesi, aynı zamanda eski bir Rum kasabası. Tirilye'de Rumlardan kalma 7 kilise ve 3 manastır bulunuyordu. Bugün bunlardan yalnızca 3 tanesi ayakta kalabildi. Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin Mudanya sahil şeridinde yaptığı düzenleme ile Tirilye uğrak bir yere dönüştü. Tirilye'de turizm ve zeytincilik zaman içerisinde ana geçim kaynaklarından oldu.

Sokakların alabildiğine dar ve yokuşlu olduğu Tirilye'de esnaf zeytin satan dükkanlardan oluşuyor. Kıyı şeridinde ise balık restoranları ziyaretçileri bekliyor. Bursa'nın merkezine yaklaşık 45 kilometre mesafede bulunan Tirilye, tarihin önemli uğrak noktalarından. Bir dönem Rumların yaşadığı küçük kasabada bugün geçmişin izlerini görmek mümkün. Çeşitli medeniyetlerin zaman içerisinde barındığı Tirilye'nin mevcut hali ise Tirilyeliler için de dert...

Çamlı kahve, Rum kadınlarının balığa giden eşlerini bekledikleri yer

Yaklaşık bir saatlik yolculuğun ardından Tirilye'ye ulaşıyoruz. Tirilye'ye ulaşana kadar deniz kıyısından seyreden yolculukta, denizin mavisine zeytin bahçelerinin yer yer çam ağaçlarının yeşili eşlik ediyor. Tirilye, Bursa'da hem denizi hem de tarihiyle günübirlik ziyaretçilerin tercih ettiği yerlerden. Tirilye'nin "ünü" o kadar yaygınlaştı ki İstanbul, Eskişehir hatta Ankara'dan ziyaretçi ağırlıyor. Aynı zamanda antik Rum balıkçı kasabası olan Tirilye’de rivayetlere göre, bugün Çamlı Kahve olarak bilinen yer, Rum kadınlarının balığa giden eşlerini bekledikleri yerdi.

Sırasıyla ziyaret ettiğimiz, Hagios Ioannes Rum Kilisesi (Dündar Evi) Panagia Pontobasilissa Kilisesi, (Kemerli Kilise) St. Stephanos Kilisesi  (Fatih Camii) ve Taş Mektep, büyük oranda mimari yapısını koruyor. Taş Mektep, geçtiğimiz yıllarda Mudanya Belediyesi tarafından restore edildi. Fakat, Rumların Tirilye'yi terk etmesinin ardından özel mülkiyet olan Dündar Evi ile Kemerli Kilise, yıkıntı halinde. Taş Mektep'in hemen yanı başında bulunan Dündar Evi ise Taş Mektep'in restorasyon sürecinde zarar gördü. Dündar Evi'nin duvarlarında beyaz boyalar ve kim tarafından yapıldığı belli olmayan spreylerle yazılmış yazılar bulunuyor.

Belediye, Tirilye'yle ilgilenmiyor

Tirilye sokaklarında dolaşmaya devam ediyoruz. Bir evin önünde oturan mübadele ile Selanik'ten Tirilye'ye göç eden 85 yaşındaki İbrahim Düzenli de Tirilye'nin bakımsızlığından yakınıyor. Belediyenin Tirilye ile ilgilenmediğini anlatan Düzenli, kasabanın mimari yapısına aykırı olarak özel mülklerde izinsiz yapılan yapıların olduğunu söylüyor. Kiliselerin bakımsızlığından söz eden Düzenli, şöyle devam ediyor: "Kiliselerin içerisinde koyun ve keçiler otlatılıyor. Yazın buraya çok turist geliyor. Bize hiç yakışmıyor bu. 40-50 sene bu vaziyet böyle devam etti."

Kemerli Kilise'den Fatih Camii'ne doğru iniyoruz. St. Stephanos Kilisesi, bölgeye yerleşen müslümanların kiliseyi Fatih Camii'sine çevirmesiyle biliniyor. Önünde oturan yaşlı bir Tirilyeli, kasabanın genel bakımsızlığından söz ediyor. 85 yaşındaki İbrahim Düzenli'nin anlattıklarına paralel, "Buranın havası çok iyi. Ben temiz hava için burada yaşıyorum. Fakat buralar çok bakımsız ve atıl durumda" diyen Tirilyeli, yoluna devam ediyor. Biz de Tirilye'yi dolaşmayı sürdürüyoruz. Yalnızca tarihi yapılar değil, ahşap evler de döküntü halinde. Evler genelde iki üç katlı ahşap ve betondan oluşuyor. Biraz yüksekten Trilye'ye bakıldığında Rumların terk ettiği kasabada binalar, "yıkıldı yıkılacak" görüntüsü veriyor.

Sibel Kahraman - Osman Çaklı

Fotoğraflar/ Bursamuhalif