Bursalıların tapusu tehlikede mi? Timsah Arena’dan Belediye Binası’na vakıf tartışması

Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin idaresinde, Bursalıların kullanımında olan çok sayıda tarihi yapı ve taşınmaza yönelik Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün mülkiyet devri girişimi geçtiğimiz hafta büyük yankı uyandırdı. Konuya ilişkin konuşan Araştırmacı-Tarihçi Yazar Raif Kaplanoğlu, bu kararın tüm Bursalıları ilgilendirdiğini söyledi, Bursa’nın yarısının Vakıflar’ın mülkü olduğuna dikkat çekti.

Vakıflar'ın el koyma girişiminde bulunduğu çok sayıda bina ve arazi arasında şu tarihi yapılar yer alıyor:

• Tarihi Belediye Binası (En eski belediye binası - 1880)
• Mahkeme Hamamı
• Tahsilat Binası ve Eski Lojman
• Hakkı Paşa Konağı
• Hüsnü Züber Evi
• İncirli Hamamı
• Beyazıt Paşa Medresesi
• Umur Bey Hamamı
• Mudanya Tahir Ağa Hamamı
• Hünkar Köşkü çevresindeki arsa
• Darphane Kültür Merkezi
• Mahfel
• Bursa Şehir Kütüphanesi

Bursa'nın yarısından fazlası vakıfların, vakıf mallarının çoğu da sultanların

“Bursalıların şu anda oturdukları evlerinin, alışveriş merkezlerinin zemini, Bursaspor’un bulunduğu arazilerinin pek çoğu selatin vakfıdır. Bizzat padişah veya saray mensupları tarafından kurulup yönetilen vakıflar olan selatin vakıfları, Bursalılar için oldukça önemlidir. Çünkü Bursa’nın yüzde 60'ı bu şekilde vakıf malı, bu vakıf mallarının da çoğu sultanların arazileridir.” diyen Kaplanoğlu, Vakıflar'ın bu kararının ileride Bursalılar için emsal bir nitelik oluşturabileceğini ifade ediyor.

Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün hedefindeki yapılardan biri olan Tarihi Belediye Binası’nın bulunduğu zeminin Orhan Vakfı’na ait olduğunu belirten Kaplanoğlu, Vakıflar’ın bu kararına ilişkin şöyle bir değerlendirmede bulunuyor:

“Vakıflara ait bir mülkün başka bir kurum ya da şahsa devri için üç yöntem vardır: Birincisi, satış yoluyla devredilebilir; ikincisi, takas yapılabilir; üçüncüsü ise mülk vakfa aittir ve üzerinde inşa edilen yapılar için vakıf kira alınır. Şeri hukukta da bu böyledir. Ancak bu binalar ne satılmış ne de kira alınmış binalardır. Tarihi Belediye Binası’nda da zemin Orhan Vakfı’nındır. Araştırdığım belge ve kaynaklar gösteriyor ki belediye Orhan Vakfı’na para ödememiştir. Tarihi Belediye Binası ya yapılırken satın alınmıştır ya da Osmanlı döneminde Orhan Vakfı'ndan kiralanmıştır. Vakıflar, belediyeden ödenen kira bedellerini yansıtan belgeleri ortaya koymalıdır. Muhasebe defterlerini açmalı, belediye binasının kira kayıtlarını göstermelidir. Çünkü yapılan araştırmalarda, belediye binası için Orhan Vakfı'na ödenen kira bedeli de gözükmemektedir. Bu durumda, bu bina ya satın alınmıştır ya da belediye ile vakıf arasında başka bir arazi için takas olmuştur. Bu binaya el konulabilmesinin koşulu, kira makbuzlarının olmasıdır. Ancak böyle olsa bile bu uygulama, yargı tarafından onaylanırsa benzer durumdaki Bursa'nın yüzde 60'ını oluşturan vakıf arazilerine, Vakıfların el koymasının önünü açarak tüm Bursa’yı etkileyecektir."

Bu kararın emsal nitelik taşımasına ilişkin Kaplanoğlu, “Şeri hukuka göre Vakıflar mülkünü ya satabilir ya takas yapabilir, önce bu ikisi yapılmalıdır. Belediyenin bu ikisinden birini yaptığı aşikar. Çünkü üçüncü yöntem olan kiralandığına dair herhangi bir belge yok. Eğer kiralandığına dair belge yoksa ilk ikisinden birisinin yapıldığı kuşku götürmez. Aksi taktirde bu vakfın mütevellileri, hatta Vakıflar Genel Müdürlüğü burada 150 yıldır vakfı zarara sokmuşlardır. 150 yıldır fark edilmeyeni fark ettiğinizde Bursa’nın yüzde 60’ının vakıf arazisi olduğu ortadayken, buralardaki vakıf mülkleri ne olacak?” diyerek Bursalıların ev ve işyeri yaptığı arazilerin de risk altında olduğunu ifade ediyor.

Timsah Arena I. Murat’ındır

Kaplanoğlu, bu uygulamanın yalnızca kamu binalarıyla sınırlı kalmayabileceğini, Bursa’nın yüzde 60’ının vakıf arazisi olduğu gerçeğiyle birlikte düşünülmesi gerektiğini ifade ediyor. Örnek olarak Bursaspor’un stadı olan Timsah Arena’nın, I. Murat vakfettiği arazisi üzerine kurulduğunu hatırlatıyor ve ekliyor:

“Bu karar hukuken onaylanırsa, tapulu zannedilen birçok arsa, ev ve işyeri riske girebilir. Şu an kuyuya bir taş atıldı, çıkarılması zor olacak.”