DOSAB Termik Santralinin gerçek yüzü - Ali Uluşahin

Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi tarafından hazırlanan Perspektif Dergisi’nin 53. sayısı geçtiğimiz günlerde yayınlandı. Aslına bakarsanız termik santral için övgülerden ibaret bir sayı olmuş. DOSAB Başkanı Feridun Karaduman, Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe, Osmangazi Belediye Başkanı Mustafa Dündar gibi isimler termik santrali öve öve bitirememişler. Ancak bir nokta var ki bu yazılanların arasında gerçeği ortaya koymak adına güzel bir nokta olmuş. Yazıyı yazan DOSAB Kömürlü Termik Santrali Danışmanı Prof. Dr. Gülen Güllü demiş ki: “Asit yağmurları mevcut tesisin hemen yanında olmaz. Kükürt dioksit ve azotlu gazların bulut tabakasına karışması ile 4 gün içerisinde sülfürik asit ve nitrik asite dönüşmesi ile olur.” Biz de zaten bugüne kadar fabrikanın üzerine asit yağacağını hiç iddia etmemiştik. Merak etmeyin asit DOSAB’ın üzerine yağmaz; Bursa’mızın, Uludağ’ımızın üzerine yağar. Ancak DOSAB’ın üzerine yağacak partiküler, sadece DOSAB’da çalışan tekstil boyahanelerinin üretim kalitesini bozmaya yetecektir. Yine dergide Prof. Dr. Gülen Güllü yasak olmasına rağmen DOSAB’da 3 adet kömürlü fabrika olduğu itirafını yinelemiş. Peki DOSAB yönetimi yasak olarak çalışan bu işletmelere izin vererek mi çevremize karşı duyarlı davranıyor? Bir de bu dergiye ek olarak “41 Soruya 41 Cevap” adında bir de broşür yayınlamış DOSAB. Gelin şimdi DOSAB’ın 41 sorusunu değiştirmeden 41 gerçek cevap verelim. 1. DOSAB’da bir enerji santraline neden ihtiyaç var? Çünkü DOSAB’da patronlar söz sahibi ve bu patronların tek amacı daha fazla kar etmek ve daha fazla para kazanmak. Bu sebeple maliyetlerini ucuzlatmak istiyorlar. 2. DOSAB neden doğalgaz, güneş veya rüzgar değil kömür santrali projelendirdi? Çünkü hem en karlısı kömür hem de yatırımın geri dönüşü yani yatırdığı parayı geri kazanması çok daha kısa sürede oluyor. 3. DOSAB, bu santrali neden bölge içinde kurmak zorunda? Kömürün çıktığı yere kuramaz mı? Evet teknik olarak çok uzun mesafelere buharı aktarmak mümkün değil. Ancak biz bu soruyla neden ilgilenelim ki? Kuracağı yer neresi olursa olsun kömürlü termik santraller ölümcüldür. 4. DOSAB, bu proje ile ekonomiye ve bölge firmalarına nasıl avantajlar yaratacak? Aslında bu sorunun da cevabı halka olumlu etkisi olan bir durum değil. Patronlara para kazandıracağını söylemiştik zaten. Önemli olan halka etkisinin ne olacağıdır. Biz biliyoruz ki bu santral ölüm saçacak, hastalık saçacak. Şimdi asıl ben soruyorum insan hayatının bedeli olabilir mi? 5. Bu santral yatırımı nasıl yapılacak? Sahibi kim olacak? Sahibi halk olmayacağına göre burada yararı olan da halk olmayacak. 6. DOSAB’daki firmaların buhar ihtiyacı Ovaakça Doğalgaz Santrali’nden karşılanamaz mı? Pekala teknik olarak bu mümkün. Ama bu konuda halkın sorunu olmasa gerek. 7. DOSAB Santrali büyük ölçekli bir santral midir? Broşürde sadece elektrik üretimim kapasitesine (49,9 MW) bakılarak 210 MW elektrik üretim kapasitesine sahip Orhaneli Termik Santraline göre küçük olduğu imajı verilmeye çalışılmış. Ama bizler biliyoruz ki üretilen buharın tamamı elektrik için kullanılsaydı bu 175 MW elektrik üretim kapasitesi ederdi ki Bu nerdeyse Orhaneli kadar kömür yakılacağı anlamına gelir. 8. DOSAB Santrali ne kadar bir alan kaplayacak? Bu sorunun cevabı belli zaten. 32000 metrekare. 9. Neden 49,9 MW elektrik üretimi planlandı? Çünkü elektrik ile buhar kıyaslandığında, buhar satışı daha karlı. 10. Bursa şehir siluetine olumsuz bir etkisi olacak mı? DOSAB yönetimi şehrin siluetini sadece binalar ve yüksekliklerinden ibaret sanıyor belli ki. Kirletilmiş bir hava tabiki Bursa’mızın tüm görüntüsünü bozacak. 11. DOSAB, proje ile ilgili Bursa kamuoyu ve sanayicilere gerekli bilgilendirmeyi yaptı mı? 12. ÇED sürecinde, Halkın Katılımı Toplantısı neden yapılmadı? Bu iki soru birbirinin cevabı olmuş aslında. DOSAB’ın bazı bilgilendirmeler yaptığı doğru tabi. Ama önemli olan halkın bilgilendirilmesi. Bir takım yönetmeliksel bahaneler öne sürülerek halkın bilgilendirmesi yapılmamışsa diğer bilgilendirmelerin bir anlamı kalmaz ki. 13. Çevresel etkiler anlamında ne kadar titiz davranıldı? Halen DOSAB’da yasak olmasına rağmen faaliyetine devam eden üç adet kömür kullanan firmaya müsaade edilmesi konusunda ne kadar titiz davranılmışsa, eminim ki bu süreçte de bu kadar titiz davranılmıştır. 14. Kömür, nereden ve nasıl getirilecek? 15. Günlük ne kadar kömür tüketilecek? 16. Günde kaç araç kömür, kireç taşı ve kül taşıyacak? 17. Bu araçlar Bursa şehir içi trafiğine girecek mi? 18. Bu araçların Bursa ve DOSAB trafiğine etkisi ne olacak? 19. Kömür açık alanda mı kapalı alanda mı stoklanacak? 20. Kireçtaşı nasıl getirilip, nasıl depolanacak? 21. Kireç taşına neden ihtiyaç var? 22. Kömür ve kireçtaşı, kazanlara nasıl ulaştırılacak? 23. Kömür ve kireçtaşı tozları etrafa yayılacak mı? Üsteki 10 sorunun cevabını bir çırpıda vermek mümkün. Kömürü nereden getirirseniz getirin günde 1200 ton kömür yakacaksınız. Sizin bir günde yakacağınız kömür, yaklaşık 1000 ailenin bir yılda ısınma amacıyla yakacağı kömüre eşit. Nasıl bir teknoloji kullanırsanız kullanın, biz biliyoruz ki o kömür tozları yayılacak ve baş edemeyeceksiniz. Bir de şu kömürün kapalı alanda stoklanacak olması yalanından hemen vazgeçmek gerek. Çünkü kapalı alanda oluşacak içten yanmayla, içten yanma sonucu stok sahasında oluşacak karbon monoksit ve karbondioksit gazları nasıl tahliye edilecek? Bu mümkün değil. Eninde sonunda stok sahası havalandırılacak ve tamamen açık alana çevrilecek. 24. Baca emisyonlarından birisi olan toz değerleri ulusal standartların altında mı? Bu standartlar konusu da ayrı bir aldatmaca. Ülkemizde doğalgaz yokken, tüm enerji ihtiyacı kömürle sağlanırken bile birkaç ekstra dönemin dışında aşılamamıştı o standartlar. Düşünün artık standartların ne kadar yüksek olduğunu. 25. DOSAB, toz miktarı konusunda metreküpte 10 miligramı nasıl garanti ediyor? Bu miktarı geçerse ne olacak? Bu sorunun cevabı da çok basit aslında. DOSAB’da yasak olmasına rağmen kömür yakan tesislere hiçbir şey yapılmadığı gibi kömürlü termik santrale de yapılmayacak. 26. Torba filtrelerin bakım ya da değişimi anında santral çalışmayacak mı? 27. Baca emisyonları 7/24 online olarak izlenecek mi? İstanbul, İzmir, Ankara gibi illerde 8-10 tane olan ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından takip edilen hava kalitesi ölçüm istasyolarından Bursa’mızda sadece 3 tane var. Bu üç istasyonun da ikisi neredeyse sürekli sonuç vermiyor. www.havaizleme.gov.tr adresinden bu durumu görmek mümkün. Yine Nilüfer çayımıza atık deşarj noktalarına takıldığı iddia edilen online ölçüm istasyonlarının da sonuçları halen halkımızın bilgisine kapalı. Bu iki örnekten sonra izlenip izlenemeyeceği çok net ortada sanırım. 28. DOSAB, Bakanlık denetimi yanında, uluslararası bağımsız denetim kuruluşlarının denetimine de açık mı? Örgütüm Kimya Mühendisleri Odası 2007-2008 yıllarında DOSAB’daki 101 işletmede denetim gerçekleştirmişti. Ancak denetim sonuçlarında işletmelerin %80’inde Acil Durum Eylem Planı olmadığı, %93’ünde Kişisel Koruyucu Ekipmanların kullanılmadığı ve %95’inde yeterli yangın önlemlerinin alınmadığı tespit edilince DOSAB yönetimi denetimleri sonlandırdı. Yani artık DOSAB akademik meslek odalarının denetimine kapalı. 29. Kömür yandıktan sonra ne kadar kül çıkacak? 30. Santralden çıkan küller nasıl bertaraf edilecek, DOSAB’da kül barajı kurulup orada mı depolanacak? DOSAB verilerine göre günde 400 ton kül çıkacak. Bunun önemli bir kısmı çimento fabrikasının yüksek sıcaklıklı fırınlarında yakılacak, kalan kısmı bertaraf tesislerine gönderilecek. Bu da apayrı başka bir sorun aslında. Yani çimento fabrikası bacasından çıkan karbondioksit miktarı değişmeyecek olmasına rağmen birim girdi başına rakam düşeceğinden belki çimento fabrikası bir ödül daha alacak. 31. Asit yağmurları olacağı söylentisi doğru mu? Bu konuyu projenin danışmanı Prof.Dr.Güllü itiraf etti zaten. Yazımın başında değinmiştim. Evet yağan yağmur ve kar taneleri içerisinde Nitrik Asit ve Sülfürik Asit zerrecikleri olacak. 32. DOSAB, kendi alanı ve çevresindeki mevcut hava kalitesi ve diğer konularda durum tespitine dönük çalışmalar yaptı mı? Bu sorunun cevabı ise yazımızın tamamı aslında. DOSAB’ın ne için proje ürettiği sanıyorum ki ortada. 33. Santralin ihtiyacı olan su miktarı nedir? DOSAB, bu suyu nereden nasıl karşılayacak? 34. DOSAB’ın su yönetimi konusunda orta ve uzun vadeli hedefleri nedir? Baştan sona karlılık projesi olan bu yatırımda atık suyun santralde kullanılması teknik olarak zaruri olan deiyonize su haline dönüştürülmesi çok ciddi maliyet demektir. Bu yatırım yapılsa bile işletme maliyeti çok yüksektir. Bu maliyet göze alınsa bile atık su içerisinden alınacak tehlikeli kimyasallar yine problem olarak karşımızda durmaktadır. Dolayısıyla yer altı suyunun çekilmeyeceğine inanmak gerçekten mümkün değildir. Günden güne Bursa’mızda yer altı suları çekilmektedir. Artezyenler sürekli daha derine açılmaktadır. Bu durumun Bursa’mızda su açısından da önemli sorunlara yol açacağı kesindir. 35. Proje ile Bursa’nın havası ısınacak mı, kar yağışı etkilenecek mi? Kömürlü Termik Santral kazan bacası çıkış sıcaklığı 180^oC’dir. Ayrıca soğutma kulelerinden su buharı olarak çıkacak su nemlilik oranını etkileyecektir. Bu da iklim değişikliği demektir. Ayrıca bacadan salınacak sera gazları küresel ısınmaya katkıda bulunacağından yağış bozuklukları, seller gibi ciddi sorunlara da neden olacaktır. 36. DOSAB’ın, projeyle ilgili yatırım takvimi nedir? DOSAB’ın takvimi değil bu santrali kurdurmayacağız diyen “DOSAB Termik Santrali’ne Hayır Platformu”nun eylem takvimi bence daha önemlidir. Zira ben bu eylemleri takip etmeyi tercih ediyor olacağım. 37. Bursa’da kömür kullanarak buhar elde eden kaç endüstriyel tesis vardır ve bunların hangi şartlarda çalıştığı bilinmekte midir? Bu soruya bünyesinde Çevre Koruma Kontrol Daire Başkanlığı bulunan Büyükşehir Belediyesi ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü cevap vermelidir. Ancak biz biliyoruz ki DOSAB’da üç tane vardır ve yasak olmasına rağmen çalışmalarını sürdürmektedirler. 38. DOSAB’ bu santral yatırımını yapmazsa ne olur? İnsan sağlığı feda edilerek para kazanma hırsından vazgeçilmiş olur. 39. DOSAB, bu projenin hayata geçmesi durumunda daha iyi hava kalitesi sağlayacağını; havayı temizleyen bir yatırım olacağını neden iddia ediyor? Nedenini sanıyorum ki yukarıdaki cevaplarımda belirttim. Ama unutulmaması gereken bir gerçek var “sadece iddia ediyor” 40. Dünya, kömürden enerji üretimini neden arttırıyor? 41. Gelişmiş ülkelerde yerleşim yerleri içinde çalışan kömür santralleri var mı? Bu konuda her ne kadar DOSAB kömür kullanımının yaygınlaştığını iddia etse de, EPA (Amerikan Çevre Ajansı) bu teknolojiden vazgeçilmesi gerektiğini sürekli vurguluyor. Son söz olarak belirtmeliyim ki: “Kömürlü Termik Santraller Ölüm Demektir ve bu projeden derhal vazgeçilmelidir.” “Son ırmak kuruduğunda, son ağaç yok olduğunda, son balık öldüğünde; beyaz adam paranın yenmeyen bir şey olduğunu anlayacak.” *Kimya Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Eski Başkanı