2022 yılının bitmesine günler kaldı. Yoksulluk ve açlık sınırının altında yaşayan insanlar aralık ayı itibarıyla asgari ücrete yapılacak zammı bekliyor. Sabit ücretli işçilerin yanı sıra küçük ve orta ölçekli işletme sahipleri de asgari ücret artışıyla birlikte girdi maliyetlerinde gerçekleşecek olan yükselişi merak ediyor. Esnaf, yıl sonu yaklaşırken insanların, yeni yılda gerçekleşmesi muhtemel fiyat artışlarından etkilenmemek için şimdiden ihtiyaçlarını karşılamaya çalıştığını aktarıyor.
Giyim, beyaz eşya, mobilya ve elektronik gibi son tüketim tarihinin geçerli olmadığı ürün satış alanlarında ihtiyaçları olan insanlar, 2022 sonu itibarıyla mevcut ekonomik krizin daha da derinleşeceği düşüncesiyle ihtiyaçlarını şimdiden karşılamaya çalışıyor.
Asgari ücret artışının işletmelerdeki girdi maliyetlerini artıracağı ve bu artışın da ürün fiyatlarına yansıyacağını; döviz kurundaki artışın devam edebileceğini düşünen insanlar güncel ihtiyaçlarını karşılamak ve ilerleyen aylarda yükselmesi muhtemel fiyatlardan etkilenmemek için çözüm arıyor.
Bursa’da gıda perakende satışı, mobilya üretimi, elektronik eşya, giyim gibi farklı sektörlerden işletme sahipleri ve çalışanları konuyla ilgili görüşlerini Bursa Muhalif’e aktardı.
“Eşinden dostundan borç alıyor, bir şekilde alıyor ürünü”
Elektronik ürün satışı yapan bir esnaf, insanların borç alarak ihtiyaçlarını şimdiden karşılamaya çalıştığını anlatıyor:
“TEFE/TÜFE oranları, asgari ücret rakamlarının açıklanmasıyla birlikte nereye yansıyacak, fiyatlara. İnsanlar da bunun farkında. Adam ikinci ay, üçüncü ay herhangi bir elektronik eşya almayı düşünüyorsa onu bugüne çekiyor. Eşinden dostundan borç alıyor, bir şekilde alıyor ürünü. Özellikle kasım ayında indirim kampanyalarıyla birlikte bu talep daha da yoğundu.”
En çok talep temizlik ürünlerine…
Bir süpermarket şubesinde çalışan işçi ise yaklaşan yeni yıl öncesinde satışların yarı yarıya arttığını şöyle açıklıyor:
“Herkes şu anda en çok tuvalet kağıdı alıyor. Toz deterjan, temizlik ürünlerini çok fazla alıyorlar. Ben bile şimdiden 3 tane aldım. Gıda ürünlerinde son kullanma tarihi olduğu için onları almıyorlar, tarihi geçmese onu da alacaklar.”
Esnaf, erken alışveriş için yönlendiriyor
Mobilya sektöründe işletme sahibi olan bir esnaf, döviz bazında ham madde fiyatlarının her geçen gün artabildiğini ve bu durumun da ürün fiyatlarına yansıdığını belirterek, esnafın da erken alışveriş konusunda uyarıda bulunduğunu aktarıyor:
“Bugün markette bir ürün 3 lira ise yarın 3,5 lira olabiliyor. Ülkemizde bu durum böyle maalesef. EYT vesaire, seçimler yaklaşıyor. Gözlemliyorum, insanların taleplerinde artış var. Ama biraz biz esnaf da bu şekilde yönlendiriyoruz insanları, onu da söylemeliyim. Çünkü yarın ham maddeye gelecek zammı öngörebiliyoruz. Dolar bazında satılıyor birçok şey. Bakın şu anda bu ürünü sipariş ederseniz sağlıklı olur, ileride zararınız olabilir diyoruz.”
“Yüksek enflasyona karşın piyasa nasıl canlı olabiliyor?”
İktisatçı-yazar Mahfi Eğilmez, yaklaşık 6 ay önce “Yüksek enflasyona karşın piyasa nasıl canlı olabiliyor?” başlığıyla yayınladığı yazısında, insanların gelecekte yaşanabilecek fiyat artışlarından etkilenmemek için erkenden ihtiyaçlarını karşılaması şeklinde gerçekleşen söz konusu durumu şöyle açıklamıştı:
“Kurun ve enflasyonun sürekli arttığı ortamda tüketiciler, ileride, bugünkü fiyatlarla bu malları bulamayacaklarını düşünerek, bugünden satın almaya yöneliyorlar (öne çekilmiş talep etkisi). Böylece piyasada talep, arzı aşınca fiyatlar daha da yükseliyor, fiyatlar yükseldikçe de talep artıyor.
Kur artışı ve enflasyon yükselişi insanların ellerindeki varlıkların (gayrimenkul, otomobil, beyaz eşya, her türlü elektronik eşya vb.) değerini yükseltiyor. İnsanlar, kendilerini zenginleşmiş hissediyorlar ve harcamalarını artırıyorlar. Hatta gelirleri harcama artışına yeterli olmasa bile borçlanarak imkânlarının üzerinde yaşamaya yöneliyorlar (servet etkisi).”
Fadime Nisa Sayar
