Derinleşen ekonomik kriz ve kalıcılaşan yüksek enflasyon koşullarında 2023 yılının ilk günlerinden bu yana zamlar art arda geliyor. 22 Aralık 2022 tarihinde açıklanan asgari ücret artışı ve yıl sonu ekonomik göstergeleri dolayısıyla, ürün ve hizmet bedellerinden üretim maliyetlerine tüm alanlarda her geçen gün fiyat artışları gerçekleşiyor. Peki, asgari ücret zammının ardından yıl başından bu yana nelere, ne kadar zam geldi? Haberimizde derledik…
Özellikle asgari ücretin yüzde 54 oranında artırılmasının ardından birçok tüketim grubunda, ürün ve hizmetlerin fiyatlarına art arda zam gelmeye başladı.
İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere birçok kentte toplu ulaşım ücretlerine zam yapıldı. Yine birçok kentte ekmek fiyatı yüzde 25 ile 28 arasında artırıldı.
Alkollü içki ve sigarada özel tüketim vergisi (ÖTV) oranı yüzde 22,30 olarak belirlendi. Markalarına göre sigaraların fiyatı 3,5 TL ile 4,5 TL arasında arttı. Yerli ve ithal biralara ise 10 TL ile 15 TL arasında zam yapıldı. Şarap ve şarap bazlı içkilere de önümüzdeki günlerde zam yapılacağı açıklandı.
Her yıl şubat ayında yapılan ilaç zammının tarihi öne çekildi ve aralık ayında Euro kuruna bağlı olarak tüm ilaçlara yüzde 36,77 oranında zam yapıldı. Buna göre, 50 TL olan bir ilacın fiyatı yaklaşık 68 TL oldu.
Özel eğitim kurumlarının 2023-2024 yılı zam oranı yüzde 65 olarak açıklandı. Buna göre, yıllık ücreti 50 bin TL olan bir özel okulun 2023 yılı ücreti 82 bin 500 TL’ye ulaştı.
Emekli ve memur maaşlarına yapılan yüzde 25 oranındaki artışın güncellenerek yüzde 30’a çıkarılmasının ardından bedelli askerlik ücreti de değişti. 2022’nin temmuz ayında 80 bin 64 TL olarak belirlenen bedelli askerlik ücreti, 2023 yılının ilk 6 ayında geçerli olacak şekilde yeniden düzenlendi ve 93 bin 258 TL olarak açıklandı. Böylece yüzde 16,47 oranında zam yapılmış oldu.
Dünyanın en büyük kahve zinciri firmalarından Starbucks, Türkiye şubelerinde fiyat artışına gitti ve tüm kahve ürünlerine yüzde 30 zam yaptı. Küresel gıda şirketlerinden The Coca-Cola Company ürünlerine de 2022’nin son aylarında zam yapılmış, 25 TL olan 2,5 litrelik kolanın fiyatı 30 TL’ye çıkarılmıştı.
TCDD yüksek hızlı tren (YHT) biletlerine yüzde 14,99 ile 17,89 arasında zam yapıldı. İstanbul-Ankara arası bilet fiyatı 215 TL’den 248 TL’ye yükselirken, Eskişehir-Konya arası bilet fiyatı 120 TL’den 141 TL’ye, Eskişehir-Ankara arası bilet fiyatı 95 TL’den 110 TL’ye, Eskişehir-İstanbul (Söğütlüçeşme) arası bilet fiyatı 140 TL’den 161 TL’ye, Ankara-Konya biletleri ise 95 TL’den 112 TL’ye çıktı.
Vergi, ceza, harç ödemelerine yüzde 123 zam: Yeniden değerleme oranı nedir?
Yeniden değerleme oranı; vergi, ceza, harç vb. kalemlerde devletin yapacağı zam oranını tanımlıyor. Dolayısıyla yurttaşın devlet kurumlarına yaptığı her türlü ödemenin yeni yıldaki artış miktarı yeniden değerleme oranı ile belirleniyor.
Yeniden değerleme oranı TÜİK’in her yıl Kasım ayının başında Ekim ayına ilişkin enflasyon oranlarını açıklaması ile birlikte belli oluyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı ise bir tebliğ ile bu oranı kamuoyuna Resmi Gazete’de ilan ediyor. Yılbaşı itibarıyla da bu oran uygulamaya konuyor.
2022 Ekim ayı yıllık enflasyon oranı yüzde 85,51 olarak açıklandı. 2023 yılı yeniden değerleme oranı ise yüzde 122,93 olarak belirlendi ve 1 Ocak 2023’ten itibaren uygulanmaya başladı.
Öte yandan TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranlarının üzerinde bir yeniden değerleme oranı belirlenmesi de gerçek enflasyon rakamlarının çarpıtıldığı/gizlendiği yorumlarıyla eleştiriliyor.
Tarihin en yüksek yeniden değerleme oranı
Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl, kendi blogunda yayınladığı yazısında, tarihin en yüksek yeniden değerleme oranının belirlendiğini ortaya koyarak, 1994 yılında yaşanan ekonomik krizde bile yeniden değerleme oranının yüzde 107,60 olarak belirlendiğini ifade ediyor.
Bingöl, yazısında yeniden değerlendirme oranına tabi vergi ve ceza örneklerini de şöyle açıklıyor:
- Motorlu Taşıtlar Vergisi, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Emlak Vergisi, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Çevre Temizlik Vergisi, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Gelir Vergisi Kanunu, bazı istisna tutarları, vergi tarifesi dilim tutarları ve benzerleri, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Veraset ve İntikal Vergisi: İstisnalar, Cumhurbaşkanının yetkisi yok.
- Veraset ve İntikal Vergisi: Tarife matrahları, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Damga Vergisi, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Harçlar, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Vergi Usul Kanunundaki Cezalar, Cumhurbaşkanının yetkisi var.
- Kabahatler Kanununa tabi İdari para cezaları, Cumhurbaşkanının yetkisi yok.
- Araç Muayene Ücretleri, Cumhurbaşkanı ancak beş yılda bir yüzde 20 oranında artırma veya eksiltmeye yetkilidir.
- Trafik Cezaları, Cumhurbaşkanının yetkisi yok.
Dolayısıyla yeni yılla birlikte ehliyet, pasaport, emlak vergisi, noter ücretleri, trafik cezaları, IMEI kayıt ücretleri, telsiz kullanım ücreti ve daha birçok alanda vergi, ceza ve harçlara yüzde 123 oranında zam geldi. Bu zamlar da Kasım ayında belirlenen ve enflasyon oranının üzerinde olan yeniden değerleme oranı esas alınarak belirlendi.
Haber Merkezi
