Antalya’nın Manavgat ilçesinde 28 Temmuz’da başlayarak Muğla’da devam eden orman yangınları Milas’ın Çökertme mevkiinde yayılarak etkisini sürdürmeye devam ediyor. Akdeniz Bölgesi’nde afete dönüşen orman yangınları ile ilgi Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş BursaMuhalif’e değerlendirmelerde bulundu.
İnsan kaynaklı iklim değişikliğinin en kolay hissedilebilen ve en büyük sonucunun küresel ısınma olduğunu aktaran Prof. Dr. Murat Türkeş, son yüzyılda küresel ortalama yüzey sıcaklığının 1.2°C arttığını ve daha küçük alanların istasyon verilerine göre, bu artışın çok daha kuvvetli olduğunun görüldüğünü söyledi.
Ortalama en yüksek, en düşük, rekor en yüksek, gece en düşük hava sıcakları gibi çok sayıda sıcaklık ilişkili göstergenin belirgin bir biçimde tüm dünyanın olduğu gibi Türkiye’nin de hızla ısındığını gösterdiğini ifade eden Türkeş, Türkiye’de 1980’lerde başlayan hava sıcaklılarındaki bütün halindeki artışın 1990’ların başıyla birlikte hızlandığını ve son 20 yıl boyunca her yeni yıl yüksek hava sıcaklıkları rekorlarının kırılmaya başlandığını aktardı.
Türkiye hızla ısınıyor
Yapmış oldukları çalışmalara göre, Türkiye’nin tamamında rekor hava sıcaklarında artış gözlendiğini belirten Prof. Dr. Murat Türkeş, aynı zamanda yaz ve tropikal günlerin sayısında artış olduğunu söyledi.
Türkiye’nin çok belirgin bir şekilde hızla ısındığını ifade eden Prof. Dr. Murat Türkeş, “Yeni yaptığımız çalışmalar rekor hava sıcaklarının Türkiye’nin tamamında artığını, yaz ve tropikal günlerin sayısında hızla artış olduğunu gösteriyor. Yeni bir çalışmamız var, sıcak hava dalgaları, çok konuşulan bir çalışma. 1990’lardan itibaren Türkiye’de sıcak hava dalgalarının yapısı, süresi, şiddeti, uzunluğunda çok belirgin ve kuvvetli bir artışı gözlemliyoruz. Türkiye, çok belirgin bir şekilde hızla ısınıyor. Özellikle yaz ve sıcak dönemde bu ısınma çok daha belirgin” dedi.
Akdeniz’de toprak nemi kalmadı
Bu yaza Türkiye’nin çok büyük bir bölümünün kuvvetli, şiddetli kuraklık olayları ile girdiğini ve son üç yıldır Türkiye’nin ciddi kuraklık olayları yaşandığını ifade eden Prof. Dr. Murat Türkeş, “Yaz, Akdeniz ikliminde zaten çok sıcak ve kurak. Sıcak hava dalgaları yaklaşık iki aydır ardışık bir şekilde Türkiye’nin büyük bir bölümüyle beraber batı ve güney yarısında şiddetle etkili oluyor. Türkiye yaza böyle girdi. Özellikle Akdeniz ikliminin egemen olduğu bitki örtüsünde çalı, ot, orman iyice kurudu. Toprak nemi hiç kalmadı. Bütün bitki örtüsü patlamaya hazır yanıcı madde haline geldi. Yakıt haline geldi” şeklinde konuştu.
Rüzgarın etkisiyle yangınlar, büyük yangın haline geldi
Akdeniz Bölgesi’nde görülen yangınların, rüzgarın etkisiyle büyük yangın haline geldiğini belirten Prof. Dr. Murat Türkeş, “Yaklaşık iki haftadır Akdeniz Bölgesi’nde başka bir şey daha oldu. Bütün bu sıcaklıklara ek olarak muson sisteminden kaynaklanan, bizde Basra alçak basıncı denilen (yağış getirmez kuru sıcak hava kütlelerini taşır) musonun kuzeybatı uzantısının Türkiye’nin güney bölümünde kuvvetlendiğini gördük. güneyde sıcak ve kuru bir alçak basınç, kuzeyde de yüksek basınç çok geriye çekildiği için bir boşluk oldu. Anadolu’nun kuzeyinde rüzgar yokken güneyinde özellikle Güneydoğu Anadolu, Akdeniz ve Güneybatı Anadolu’da aynı zamanda sıcak, kuru ve rüzgarlı bizim fönlü hava tipi dediğimiz bir hava tipi ortaya çıkardı. Kuzeyde rüzgarın, Türkiye’nin güney yarısında özellikle Toroslar Sistemi’ni aşarken Akdeniz’e doğru inerken ısınıp kurumasıyla oluşan çok sıcak ve kuru fönlü hava tipi var olan bütün bu olumsuzlukları daha da kuvvetlendirdi. Çıkan her yangın ne yazıkki büyük yangın haline geldi” açıklamasında bulundu.
Yangınların yüzde 90-95’i insan kaynaklı
Fönlü hava tipinin önümüzdeki günlerde de etkisini göstereceğini ifade eden Prof. Dr. Murat Türkeş, olumsuz aşırı sıcakların en az beş gün kadar daha etkisini sürdüreceğini söyledi.
Dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye’de de yangınların yüzde 90-95’inin kasıtlı ya da değil insan hataları ve etkisi ile çıktığını vurgulayan Prof. Dr. Murat Türkeş, hava koşullarının bu kadar olumsuz olmadığı zamanlarda kasıtlı dahi olsa yangınların büyük yangına dönüşmeden söndürülebildiğini ifade etti.
Ateş nereye gelse çok büyük yangına dönüşüyor
Son üç yılın iklim koşullarının ve bu yazın hava koşullarının üst üste gelmesiyle birlikte ardışık orman yangınları silsilesinin Akdeniz Bölgesi’nde geniş alanları kaplamasına sebep olduğunu belirten Prof. Dr. Murat Türkeş, “Ne yazıkki her şey çok üst üste olumsuz geldi. Türkiye’nin güney yarısı çok kurumuştu, dolayısıyla ateş nereye gelse çok büyük yangına dönüşüyor. Özellikle yön ve hız değiştiren rüzgar, bu bölgede etkili olduğu için bütün emeklere rağmen ne yazıkki yangın söndürmede başarılı olunmuyor ve büyük bir afetle karşı karşıyayız” dedi.
Marmara’da olası bir orman yangınını yönetmek daha kolay
Türkiye’nin hemen hemen her tarafının yanıcı madde halinde olduğunu ve alarmda olunması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Murat Türkeş, “Özellikle Güney Marmara, Batı Karadeniz, İç Ege aslında her taraf şu an yangın tehlikesi ile karşı karşıya. Türkiye’nin batısında da şu an herhangi bir yangın çıksa orada bir avantaj var, rüzgar kuvvetli değil. Marmara Bölgesi yine çok sıcak ve kuru fakat rüzgar yok dolayısıyla yangın tehlikesi olmakla beraber çıkan yangının yönetilmesi, denetlenip söndürülmesi Akdeniz Bölgesi’ne göre çok daha kolay” şeklinde konuştu.
BursaMuhalif.com/Ezgi Bulut
