14 Mayıs 2023 tarihinde gerçekleştirilecek olan milletvekilliği ve cumhurbaşkanlığı seçimine iki aydan az bir süre kaldı. Bu süreçte siyasi partiler de milletvekili aday adayı olmak isteyenler için başvuru ücretlerini belirledi. Bursa’da yaşayan ve aynı zamanda hukukçu olan İsmail İşel, miktarı 30 bin TL’ye kadar varan başvuru ücretlerinin Anayasal hakları ihlal ettiğini belirterek, siyasi partileri Kamu Denetçiliği Kurumu’na (Ombudsman) şikayet etti.
14 Mayıs’ta yapılacak olan 2023 seçimleri için siyasi partiler milletvekili aday adaylığı sürecini başlatarak, kendi parti programları çerçevesinde belirlenen başvuru tarihlerini ve koşullarını açıkladı. Bu koşulların arasında, 30 bin TL’yi bulan başvuru ücretleri de yer alıyor. Aday adayı olmak isteyen kişilerden başvuru dosya bedelinin yanı sıra erkek, kadın, genç ve engelliler için farklı miktarlarda belirlenen ücretler katkı payı veya bağış adı altında isteniyor.
Bursa’da yaşayan İsmail İşel ise seçim dönemlerinde partilerin aday adaylığı için şart olarak sunduğu bu para taleplerinin Anayasal hakları ihlal ettiğini belirterek, Kamu Denetçiliği Kurumu’na şikayet başvurusunda bulundu.
Bursa Muhalif’e konuşan İşel, siyasi partilerin talep ettiği bu yüklü bedellerin demokratik seçme ve seçilme hakkının kullanılmasına engel olduğuna dikkat çekerken, söz konusu uygulamanın, büyük çoğunluğu yoksul olan halkı temsil hakkının ise ‘varlıklılara’ bırakılması sonucunu doğuracağını aktardı.
Kamu Denetçiliği Kurumu’na yaptığı başvuruda, aday adaylarından alınan ‘zorunlu ödemelerin’ Anayasal birçok hak ve ilkeyi ihlal etmesinin yanı sıra kanuni dayanağının da bulunmadığını belirten İşel, uzun yıllardır devam eden bu uygulamaların parti ayrımı yapılmadan şikayet edilmesi zorunluluğunu ortaya çıkardığını ifade etti.
Seçimde yüzde 3 barajını aşan partilerin halihazırda Hazine yardımı da aldığını hatırlatan İşel, bu yardımın amacının seçimlerdeki harcamaları karşılayarak, adaylara, üyelere ve seçmenlere yük getirilmemesi olduğunu söyledi.
Buna rağmen, aday adaylığı başvurularında dosya masrafı adı altında istenen bedel haricinde yüksek meblağlı bedeller istendiğini aktaran İşel, “Bu kadar ağır ekonomik koşullarda bu paraları bir işsizin, öğrencinin, ev kadınının, hatta emeklinin veya bir asgari ücretli işçinin ödemesi mümkün mü? Üstelik bu paralar adaylardan değil, henüz aday adayı durumunda olacaklardan istenmektedir ki yapılacak seçim propagandasında bu kişilerin birçoğunun ismi de zaten yer almayacaktır. Dolayısıyla siyasi partilerin bu aşamada başvuruculardan bu kadar yüksek miktarlarda bir para talebinin demokratik hakların kullanılmasına fiilen engel olduğu açıktır” dedi.
Siyasi partilerin kamu kurumu niteliğinde olup, iş, işlem ve eylemlerinin de idari nitelikte olduğunu vurgulayan İsmail İşel, yaptığı şikayetin Kamu Denetçiliği Kurumu’nun görev ve yetkisi dahilinde olduğunu da ifade etti.
İşel, söz konusu uygulamanın Anayasanın eşitlik, kanunilik ve hukuk devleti, demokratik devlet ilkeleri, seçme ve seçilme hakları ve siyasi faaliyette bulunma haklarını açıkça ihlal ettiğini bildirerek, şunları kaydetti:
“Bu paraları bulamayan, bulması da mümkün olmayan milyonlarca kişi aday adaylığı için mecliste temsili olan büyük siyasi partilere müracaat edememekte, aday adayı olamamakta, böylece seçilme haklarını kullanamamaktadır. Bunun yanında, seçmenler de görmek istedikleri adayları listelerde göremeyecek, bu açıdan seçmenlerin de seçme özgürlükleri kısıtlanacaktır. Aday adayını bu siyasi partiler dışından bağımsız aday olmaya zorlamak da aynı şekilde bu ilkelerin ihlali anlamına gelmektedir. Kaldı ki baraj sorunları varken bağımsız bir adayın milletvekili olarak seçilme ihtimali son derece düşük olup, sonucu itibarıyla aynı ihlaller bu durumda da oluşacaktır. Yine bir kişiyi gönül ve emek verdiği, mücadele ettiği, ilkelerini benimsediği, hatta üyesi olduğu bir siyasi parti yerine bağımsız adaylığa zorlamak da Anayasa’nın siyasi faaliyet hakkı güvencesiyle bağdaşmayacaktır.”
İşel yaptığı başvuruda Kamu Denetleme Kurumu’ndan; uzun yıllardır devam eden, birçok Anayasal hak ve ilkeyi ihlal eden, kanunsuz, ölçüsüz, keyfi yapılan ve kamu kurumu niteliğindeki siyasi partilerin milletvekili seçimlerinde aday adayı olan kişilerden aldıkları paraların hukuka aykırı alım olduğunun ve bu paraların alınmaması gerektiğinin tespiti ve tavsiyesini talep etti.
Milletvekili aday adaylığı için hangi parti, ne kadar para talep ediyor?
AKP’de milletvekili aday adaylığı başvurusunun ücretleri yetişkinler için 20 bin TL, kadınlar ve gençler için 10 bin TL şeklinde, engelliler içinse 5 bin TL olarak belirlendi.
CHP’de milletvekili aday adaylığı başvurusunun ücreti 30 bin TL olarak belirlendi. Başvuru için kadınlar, gençler ve yüzde 40 veya üzeri engeli bulunanlar 15 bin TL ödeyecek. Aday adaylarından ayrıca 3 bin TL dosya ücreti alınacak.
İYİ Parti’de milletvekili aday adaylığı için erkeklerden 30 bin TL, kadınlardan ve gençlerden 15 bin TL ücret alınacak. Engelli aday adaylarından ise ücret talep edilmeyecek.
HDP’de milletvekili aday adaylığı başvuru ücreti henüz ilan edilmedi ancak 15 bin TL olması, kadın ve engelliler için pozitif ayrımcılık uygulanması bekleniyor.
MHP’de milletvekili aday adaylığı başvurusu için aidat olarak adaylardan 3 bin TL alınacak. Yüzde 40 veya üstü engelli olanlardan ise aidat alınmayacak.
Türkiye İşçi Partisi’nde aday adaylarından ücret istemezken deprem bölgelerinde yaşayan yurttaşlar için en az bir gıda ve bir hijyen kolisi hazırlanıp iletilmesi şartı konuldu.
Memleket Partisi’nde milletvekilliği aday adaylığı ücreti 10 bin TL olarak, dosya masrafı ise 2 bin TL olarak belirlendi.
Saadet Partisi’nde milletvekili aday adaylığı için katkı payı, erkekler için 15 bin TL, kadın ve gençler için 10 bin TL, engelliler için beş bin TL olarak belirlendi.
DEVA Partisi’nde milletvekili aday adaylığı başvurusunun ücreti erkekler için 5 bin TL, kadınlar ve gençler (30 yaş altı) için ise 2 bin 500 TL olarak belirlendi. Engelli aday adayları ve deprem bölgesinden başvuru yapacak aday adayları için de başvuru ücreti 1000 TL olarak belirlendi.
Gelecek Partisi’nde milletvekili aday adaylığı ücreti 10 bin TL, kadın ve gençler için 5 bin TL, yüzde 40 engelli ve üzeri engelliler için ise 2 bin TL olarak belirlendi.
Yeniden Refah Partisi’nde milletvekili adaylığı için başvuru ücreti erkekler için 7 bin 500 TL, kadınlar için ise 5 bin TL olarak belirlendi. Deprem bölgesinde olanlar ya da depremden etkilenenlerden ise ücret alınmayacak.
Haber Merkezi