Bursa’da toplu taşıma alanında hizmet veren mavi minibüslerde kartlı sisteme geçiş süreci devam ediyor. Çirişhane Durağı’nın girişimiyle başlayan ve Bursa Büyükşehir Belediyesi ile yapılan görüşmeler sürüyor. Ancak kartlı sistemi isteyen minibüs sahipleri olduğu gibi istemeyenler de var. Peki, görüşmelerde son durum ne, minibüs sahipleri ne düşünüyor?
Minibüs esnafı tarafı konuyla ilgili düşünceleri çerçevesinde ikiye bölünmüş durumda. Kartlı sistemi isteyenler ve istemeyenler bulunuyor.
Kartlı sistem neden isteniyor?
Kartlı sisteme geçmek isteyenlerin genel sorunu; kazancın düşük olması. Hem yolcu potansiyelinin düşük olduğu hem de BURULAŞ’ın yeni açtığı güzergahlardan dolayı, mevcutta var olan yolcu potansiyelinin düştüğü aktarılıyor. Akaryakıt fiyatları nedeniyle zaten yeterince kazanç sağlanamadığı belirtiliyor. Bursa Büyükşehir Belediyesi kontrolündeki kartlı sisteme dahil olunması halinde belki komisyon ücreti gibi kayıplar yaşanacağı ancak diğer yandan Büyükşehir Belediyesi tarafından minibüslere yeni güzergahlar tanınacağı ve bu şekilde de yolcu potansiyelinin artacağı düşünülüyor.
Kartlı sistemi istemeyenlerin gerekçeleri neler?
Diğer duraklara göre kazancı nispeten yüksek olan durak çalışanları ve yöneticileri kartlı sisteme sıcak bakmıyor. Geçmişte Halk Otobüsleri ile söz konusu sistemin denendiği ve kazanç anlamında başarı sağlanamadığı ifade ediliyor. Kartlı sistemi istemeyenler arasında Bursa Minibüsçüler Odası Başkanı ve yönetiminin de yer aldığı aktarılıyor. Ayrıca mevcut sistemde her minibüsün günlük hasılatını araç sahibi alıyor. Kartlı sistemde ise durakta çalışan tüm minibüsler için bir havuz modeli oluşturularak, günlük hasılatın araç sahiplerine eşit paylaştırılması öngörülüyor. Dolayısıyla birden fazla minibüs sahibi olanların kartlı sisteme gerek duymamasının yanı sıra diğer araç sahipleri de havuz sistemi ile kendi kazanç payının azalmasına karşı duruyor. Nakit döngüsüne bağlı işletmeciliğin kartlı sisteme dahil edilmesi halinde vergilendirme kalemlerinin de artacağı ve bu nedenle istenmediği de belirtiliyor.
Öte yandan iki taraf aynı zamanda kendi içinde de görüş ayrılıkları yaşıyor. Kartlı sistemi isteyenler M plaka statüsünün değişmesini istemiyor ancak araç ruhsatında bir değişiklik olup olmayacağı yönünde endişeleri de bulunuyor. Ayrıca Büyükşehir Belediyesi’nin kartlı sisteme dahil olmak için minibüs sahiplerinden istediği şartları karşılayamayanlar da var. Bu şartların başında minibüsün yenilenmesi ve günümüz şartlarına uygun olan (BURULAŞ’ın microbus otobüsleri gibi) modele geçilmesi yer alıyor. Bu yenileme için ise 1 ile 1,5 milyon TL arası bir bütçe gerektiği belirtiliyor. Dolayısıyla bu bütçeyi karşılayamayan araç sahipleri kartlı sistemi istemiyor.
Diğer tarafta, kartlı sistemi istemeyenler içerisinde Çirişhane Durağı’nın girişimini izleyen duraklar da bulunuyor. Büyükşehir’in sağlayacağı güzergahları ve aynı zamanda araç sahiplerinden alacağı komisyonun oranını merak eden durak çalışanları, plaka-ruhsat değişimine ilişkin kararı da bekliyor. Çirişhane Durağı’nın kartlı sisteme geçerek kazancını yükseltmesi halinde harekete geçecek durakların olduğu aktarılıyor.
Bursa Büyükşehir Belediyesi hangi tarafta yer alıyor?
Minibüslere yönelik gelen şikayetlerin de etkisiyle otobüs, metro, tramvay gibi toplu taşıma araçları için alternatif yeni güzergahlar açan Büyükşehir Belediyesi, bu şekilde bir anlamda yurttaş taleplerini yerine getiriyor. Diğer yandan da minibüslerin çalışma alanını daraltarak kendisine bağlı ulaşım şirketi BURULAŞ’a alan açıyor. Minibüslerin kaldırılması yönündeki talepler karşılıksız kalıyor, çünkü minibüs esnafının kazanılmış hakkını ortadan kaldırmak Büyükşehir Belediyesi’nin yetkisini aşıyor. Dolayısıyla toplu taşımada minibüsleri kaldıramasa bile çalışma alanlarını kısarak bir anlamda pasifize ediyor, kazancının düşmesine katkı sağlıyor. Öte yandan elbette minibüslerin kent trafiği içindeki denetim ve kontrollerini zabıta ekiplerince veya emniyet birimleriyle ortaklaşa da yapabilecek olan Büyükşehir Belediyesi, bu noktada ise minibüs esnafının beklentisine göre hareket ediyor.
Kartlı sistemle ilgili olarak ise Büyükşehir Belediyesi’nde konunun ilgili tarafları, güncel gelişmeleri iki farklı açıdan değerlendiriyor. Bir taraftan Çirişhane Durağı’nın kartlı sistem başvurusunun hayata geçirilmesi için ruhsat-plaka statüsünün değişmemesi, sabit bilet ücreti ve düşük komisyon oranı gibi konularda minibüs esnafının taleplerine göre sözler veriliyor; uygulamanın bir ilk ve diğer duraklar için de örnek olması amaçlanıyor. Diğer taraftan halihazırda sürdürülen sistemin Büyükşehir Belediyesi açısından sorun teşkil etmediği, mevcut koşulların devam ettirilebileceği ve alternatif toplu taşıma seçenekleriyle sorunların çözülebileceği belirtilerek, hem minibüs esnafının hem yurttaşların talepleri değerlendirme dışı bırakılıyor.
Minibüs esnafı bu aşamada, BURULAŞ Genel Müdürü Mehmet Kürşat Çapar’ın konuya çözüm odaklı yaklaştığını; Bursa Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Ulaş Akhan’ın ise kayıtsız kaldığını özellikle vurguluyor.
Yurttaş ne düşünüyor?
Kimileri minibüslerin tamamen kaldırılmasını istiyor kimileri ise işleyişin daha düzenli hale getirilerek devam etmesini bekliyor. Kaldırılmasını isteyenlerin çoğunluğu eski araçlarla ve mesleki yeterliliği olmayan şoförlerle, trafiğin ve yolcuların sürekli tehlikeye atıldığı biçimde işleyen minibüsçülüğü eleştiriyor. Kaldırılmasını istemeyenler de benzer şikayetleri paylaşıyor ancak kent içi trafikte daha hızlı ulaşım sağladığını savunuyor; minibüs kullanan insanların göz ardı edilerek toplu taşıma biçiminin tamamen ortadan kaldırılmasının doğru olmayacağını aktarıyor.
Öte yandan insanlar kartlı sistem hakkında detaylı bilgi sahibi değil. Durak olmayan yerlerde yol kenarından yolcu alımı, şerit ve trafik lambası ihlalleri, şoförlerin iletişim sorunları gibi konularda kartlı sistemin bir düzen sağlayacağı düşünülüyor. Ancak elbette yurttaşlar için asıl önem teşkil eden konu, kartlı sisteme geçilmesi halinde fiyat düzenlemesinin nasıl olacağı. Bu konuda ise görüşmeler sürüyor ve henüz netleşmiş bir karar bulunmuyor.
Son durum ne?
Gelinen noktada Çirişhane Durağı’nda 18 minibüs sahibinin başvurusuyla gündeme gelen kartlı sisteme geçiş konusundaki görüşmeler devam ediyor. Minibüslerin yenilenmesi ve güncel modellere yükseltilmesi talebi doğrultusunda 12 minibüs sahibinin gerekli işlemleri başlattığı aktarılıyor. Diğer yandan Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin şartlarını karşılayamayan araç sahipleri de bulunuyor. Ancak son günlerde konuşulanın aksine kartlı sistemden vazgeçilmediği ve hem minibüs esnafı tarafının hem Büyükşehir Belediyesi tarafının görüşmelerini sürdürdüğü bildiriliyor.
Fadime Nisa Sayar
